Nederlandse en Vlaamse gezegden

Betekenis: Iemand misleiden, bedriegen.

Foto: patch.com. Betekenis: Iemand misleiden, bedriegen.

Een kikker in de keel hebben.

Afbeelding: obscholtenmuseum. Betekenis: Moeilijk kunnen praten. Oorsprong: Deze schijnbaar onzinnige zin komt van de medische term ranula, een gezwel in de menselijke keel dat op een kikker lijkt als het opzwelt.

Geintjes maken.

Foto: Francisco Ucha

Haar op de tanden hebben.

Foto: pinterest. Betekenis: Hij durft van zich af te spreken, hij staat voor zijn taak, hij is sterk en onbevreesd. Herkomst: Gewoonlijk geeft men als verklaring dat het een bewijs van kracht en moed is als men veel haat heeft. Dat zou men overgebracht hebben op het gebit. Meer voor de hand ligt, dat haar hier een oud woord is voor scherpe, spitse oneffenheden, zoals die zich bijvooorbeeld bij paarden op de kiezen vertonen. Zo kwam de gedachte aan een stevig gebit en verder tot de betekenis: van zich afbijten. Doordat men dit woord haar niet meer kende, dacht men aan het andere haar. In Groningen (NL) zegt men zelfs: haar om de kiezen hebben en de Duitse geleerde Kluge denkt aan een baard, die immers ook om de kiezen is, als teken van mannelijkheid. Verwant met haar = oneffenheid is misschien het werkwoord haren, bijvoorbeeld een zeis haren = de oneffenheden wegnemen; de zeis scherpen.

Onder de gordel slaan.

Foto: willingo.com. Betekenis: Vals spelen, de regels niet naleven, oneerlijk, immoreel. Oorsprong: In kerkelijk Latijn verwees sub cingulo (onder de gordel) naar de geslachtsdelen, waarvan het benoemen nogal taboe was. In het boksen worden stoten onder de navel als onsportief beschouwd.

Het kwartje is gevallen.

Foto: Maria Kray. Betekenis: Iemand heeft het eindelijk begrepen na ernstige moeilijkheden en lange uitleg. Oorsprong: In verkoopautomaten moet het muntstuk eerst in de gleuf vallen voordat ze beginnen te werken. Soms heeft dat proces wat niet zo zachte overreding nodig.

Hij laat er geen gras over groeien.

Foto: Mary Bettini Blank. Betekenis: Hij pakte de zaak duidelijk aan. Oorsprong: Gras groeit op een graf en dan is de dode vergeten.

Het gras horen groeien.

Foto: Heri Santoso. Betekenis: Buitengewoon eigenwijs zijn. Verbeelden iets te kunnen wat anderen niet kunnen.

In het gras bijten.

Foto: pixabay. Betekenis: Sneuvelen, sterven Oorsprong: Uit de taal van soldaten. Zwaargewonde soldaten beten letterlijk in het gras van de pijn.

Wee de wolf, die in een kwaad gerucht staat.

Foto: Halina Z. Betekenis: Degene die eenmaal een verkeerde naam heeft, is voorgoed ongelukkig; ook als hij iets goed doet, zoekt men er iets kwaads achter.

Een wijs man weegt zijn woorden op een goudschaaltje.

Foto: bodour. Betekenis: Hij bedenkt goed wat hij zal zeggen en is zeer nauwkeurig in zijn uitdrukkingen. Een goudschaaltje behoort bij een buitengewoon gevoelige balans. Oorsprong: Apokriefe bijbelboek Jezus Sirach 28:29 ‘Uw goud en uw zilver bindt tezamen, en maakt voor uw woorden een weegschale.’

Met het hoofd in de wolken lopen.

Foto: Adam Pizurny. Betekenis: Dagdromen

Te diep in het glas kijken.

Foto: Peter van Geest – AI. Betekenis: Teveel alcohol drinken.

De eerste viool spelen.

Foto: Joe Oliver. Betekenis: De leidende kracht zijn, het middelpunt van een cirkel zijn, de toon zetten. Alle aandacht opeisen. Oorsprong: Uit de muziekwereld, waar in kleine orkesten de eerste viool de maat aangeeft.

Maak er geen heisa van!

Foto: Mariusz Prusaczyk. Betekenis: Maak geen trammelant. opschudding.

Zand erover!

Foto door andreaskrahnen.wordpress.com. Betekenis: Dit zeggen we als we een onprettige zaak, waaraan een ander schuld heeft, besluiten te vergeten. Oorsprong: Deze zegswijze verwijst naar het vroeger gebruik van fijn zand op de lessenaar, dat over een pas beschreven blad werd uitgestrooid om de natte inkt niet te doen vlekken. meningsverschil en het vergeten.
Foto: Horst Winkler

Een geheugen als een zeef hebben.

Foto: Petra . Betekenis: Een slecht geheugen hebben.

Hij bevindt zich in de avond/herfst van het leven.

Afbeelding: Peter van Geest – AI. Betekenis: Hij is al oud. Zijn laatste levensfase.

Ook de herfst heeft zonnige dagen.

Afbeelding: Peter van Geest – AI. Betekenis: Ook op oudere leeftijd kan men genieten.

Het is vijf voor twaalf.

Foto: Teodor Buhl. Betekenis: Het is hoogtijd. Het is bijna te laat om in te grijpen.

Aalmoezen geven verarmt niet.

Foto: aforisticamente.com. Betekenis: Je wordt niet arm als je aalmoezen geeft. Oorsprong: Spreuken 28:27 ‘Wie aan de arme geeft zal niets tekortkomen’.

In iemands voetstappen treden.

Foto: modi74. Betekenis: Het pad van de voorganger volgen.

Op grote voet leven.

Foto: Hilde Peeters en Luc Buelens. Betekenis: Boven je stand leven, uitbundig leven. Oorsprong: Een gezegde dat uit Frankrijk komt en zegt dat te grote schoenen een bijzonder hoog prestige betekende.

Met iemand op goede voet staan.

Foto: pietersgilde.nl. Betekenis: Vriendschappelijke omgang, veel van iemand gedaan kunnen krijgen.

Vrede, vreugde, pannenkoeken.

Afbeelding: Peter van Geest – AI. Betekenis: Een oppervlakkig intacte en vreedzame, overdreven harmonieuze situatie waarin problemen over het hoofd worden gezien.
Oorsprong: De oorsprong van deze uitdrukking is niet duidelijk. Zelfs na het uitschrijven van een prijsvraag kon het Genootschap voor de Duitse Taal (GfdS) geen verifieerbare verklaring vinden. Een van de oudste schriftelijke verwijzingen is te vinden in het satirische tijdschrift Eulenspiegel van juni 1959, in de rubriek Die Theatereule. Hierin geeft scenarioschrijver, satiricus en criticus Carl Andrießen een ironische en denigrerende kritiek op Gustav von Wangenheims studentenkomedie, die hij eindigt met de zin: “Uiteindelijk, zoals het hoort, vrede, vreugde, pannenkoeken en applaus.” Vrede, vreugde, pannenkoeken beleefde een revival in 1989 toen het door Dr. Motte werd uitgeroepen tot motto voor de eerste Love Parade, wat aanvankelijk vooral nodig was om de parade tot politieke demonstratie te kunnen uitroepen. “Vrede” stond voor ontwapening, ‘vreugde’ voor muziek als middel voor internationaal begrip en ‘pannenkoeken’ voor een eerlijke verdeling van voedsel.

Twee vliegen in één klap slaan.

Afbeelding: Peter van Geest – AI. Betekenis: Twee dingen tegelijk bereiken met één actie.

Onder valse vlag varen.

Foto: nostalgicamerica. Betekenis: Zich anders voordoen dan men is, onware identiteit voeren.

Noch vis noch vlees zijn.

 

Foto: marketresponse. Betekenis: Halfslachtig, behoort nergens bij. Oorsprong: Het idioom is ontstaan tijdens de Reformatie, toen men wispelturige mensen aan de kaak wilde stellen die niet goed wisten of ze katholiek wilden blijven of protestant wilden worden.

Zich de vingers branden.

Afbeelding: Peter van Geest – AI . Betekenis: Schade oplopen, pijnlijke ervaring hebben. Oorsprong: Uit de fabel “De aap en de kat” van Jean de la Fontaine. Een kat en een aap, een stel boeven, zien kastanjes geroosterd worden in de kolen. De kat haalt de hete kastanjes uit het vuur en verbrandt zijn poten, terwijl de aap de kastanjes alleen opeet, zonder zich te verbranden of ze te delen met de kat, zoals eerder was afgesproken. Het verhaal laat zien hoe een situatie wordt uitgebuit ten koste van anderen. Het idioom kwam in de Duitse taal terecht tijdens de periode van de Franse bezetting toen een aantal uitdrukkingen en leenwoorden uit de Franse taal in het Duits werden overgenomen.

Een rots in de branding zijn.

Afbeelding: Peter van Geest – AI . Betekenis: Iemand die door niets uit de koers wordt gebracht, standvastig en betrouwbaar.

Gewoon rondhangen…..

Afbeelding: Amber Puspitasari – AI

Pronken met andermans veren.

Afbeelding: Peter van Geest – AI . Betekenis: Eer behalen uit het werk van een ander. Oorsprong: Naar verluidt mochten bijzonder dappere indianen een speciaal voor hen gemaakte verentooi dragen.

In zijn vuistje lachen.

Afbeelding: Peter van Geest – AI. Betekenis: Kwaadaardig leedvermaak. Oorsprong: De hand die figuurlijk voor het gezicht wordt gehouden is bedoeld om de openlijke spot te verbergen.

Rode draad.

Foto: M W.. Betekenis: Een spoor, een pad of zelfs een richtlijn. Een rode draad kan ook een terugkerend motief zijn. Iets loopt als een rode draad door iets heen.
Oorsprong: De uitdrukking is overgenomen in het dagelijks taalgebruik uit Johann Wolfgang von Goethe’s “Elective Affinities”:
“We horen over een speciale regeling in de Engelse marine. Alle touwen van de koninklijke vloot, van de sterkste tot de zwakste, zijn zo gesponnen dat er een rode draad door het hele ding loopt, die niet kan worden afgerold zonder alles te ontrafelen, en waaraan zelfs de kleinste stukjes kunnen worden herkend als behorend tot de kroon.” (Deel 2, hoofdstuk 2)
“Op dezelfde manier loopt er een draad van genegenheid en gehechtheid door het dagboek van Ottilie, die alles met elkaar verbindt en het geheel beschrijft.” (Deel 2, hoofdstuk 4)
De doorlopende rode draad in de touwen wordt hier vergeleken met het terugkerende motief in Ottilie’s dagboek.

De draad kwijtraken.

Peter van Geest – AI. Betekenis: In de war raken terwijl je spreekt of iets probeert uit te leggen. Oorsprong: Dit gezegde vindt waarschijnlijk zijn oorsprong in de Griekse mythologie. Met behulp van de draad die Ariadne hem gaf, vond Theseus zijn weg uit het labyrint van Daedalus, waar hij net de Minotaurus had verslagen. Als Theseus de draad was kwijtgeraakt, had hij niet geweten wat hij nu moest doen. Het is echter waarschijnlijker dat het afkomstig is uit de taal van de wevers, waar een verloren draad onder andere tijdverlies betekende totdat de draad weer kon worden opgepakt.

Een ezelsbrug bouwen.

Foto: gezondergenieten. Betekenis: Een hulpmiddel om iets gemakkelijk te onthouden of van buiten te leren. Vertaling van het Latijnse pons asinorum. Oorsprong: Ezels zijn erg bang voor water en weigeren koppig om zelfs door de kleinste waterlopen te waden, zelfs als ze het fysiek gemakkelijk zouden aankunnen (“koppige ezel”), omdat een ezel door het reflecterende wateroppervlak niet kan zien hoe diep de beek is. Daarom werden er voor hen kleine bruggetjes gebouwd bij doorwaadbare plaatsen, bekend als “ezelsbruggetjes”. Analoog hieraan is een spreekwoordelijk ezelsbruggetje een omweg of speciale inspanning die toch sneller – of zelfs helemaal niet – naar de bestemming leidt. Bovendien zullen ezel niet elke brug oversteken, omdat ze hun hoeven alleen op grond zetten die hen volkomen veilig lijkt. Ze steken alleen bruggen over die hen veiligheid bieden. Het “ezelsbruggetje” staat dus ook voor veiligheid.

Tot aan het bittere einde.

Foto: michitogo. Betekenis: Iets volhouden, zelfs met het risico te falen.

Iemand uit zijn tent lokken.

Foto: Liza Johnson. Betekenis: Iemand er toe brengen zijn mening te zeggen, uitlokken.

Als een olifant in een porseleinkast tekeer gaan.

Foto: loc.gov. Betekenis: Geen oog hebben voor gevoeligheden. Lomp en ontactisch zijn.

De kop in het zand steken.

Foto: evangelinar. Betekenis: De waarheid of het gevaar niet willen zien.

Op eieren lopen.

Afbeelding: Peter van Geest – AI. Betekenis: Overdreven voorzichtig handelen in een delicate situatie, kwetsbaarheid.

Iemand ongezouten de waarheid zeggen.

Foto door sharkolot – zwaluwen. Betekenis: Iemand op ruwe wijze op zijn tekortkomingen wijzen. Letterlijk: zonder korreltje zout, zonder enige geestigheid, onbeschoft, zonder verschoning.

Iemand dwarsbomen.

Foto door Hans. Betekenis: Iemand belemmeren in zijn werk, hem beletten zijn plan uit te voeren. Letterlijk: Hem de weg versperren door er een boom dwars over te leggen.

Zweren bij kris en kras.

Foto door securitymanagement. Betekenis en oorsprong: Letterlijk: Zweren onder aanroeping van Christus. Toen men dit niet meer begreep, is er kras aan toegevoegd.

Zweren bij hoog en laag.

Foto door Gerd Altmann. Oorsprong: God en de duivel aanroepen om woorden kracht bij te zetten. Kan ook verwijzen naar Mattheus 5:34,35 Jezus zei: “Maar ik zeg jullie: Zweer helemaal niet. Niet bij de hemel, want dat is Gods troon, niet bij de aarde, want dat is zijn voetenbank.”

Waar een wil is, is een weg.

Foto door Cocoparisienne

Zich uit de voeten maken.

Foto door thesprucepets. Betekenis: Zich uit de paardevoeten maken; dus zorgen dat men niet onder hoeven komt.

Uit de losse pols.

Foto door Andreas. Betekenis: Iets zonder voorbereiding, schijnbaar zonder moeite doen.

De wolf ruit wel van baard, maar niet van aard.

Foto door Egor Kamelev

Hij is van de pan geraakt.

Foto door Kevin Lanceplain. Betekenis: Hij is getrouwd.

Na regen komt zonneschijn.

Foto door onbekend. Betekenis: Het wordt altijd weer beter.

Het oog is groter dan de maag.

Foto door Alexander Krivitskiy. Betekenis: Meer op je bord scheppen dan je kunt opeten.

Het venijn zit in de staart.

Foto door onbekend.
Letterlijke vertaling uit het Latijn : in de staart (nl. van de schorpioen) zit het vergift; het kritieke of gevaarlijke punt komt pas aan het eind.

Voorkomen is beter dan genezen.

Foto door onbekend.
Betekenis: Door voorzichtig te zijn kun je problemen en ongelukken voorkomen

Het werd hem groen en geel voor de ogen.

Foto door Adrian Swancar. Betekenis: Hij werd misselijk.

Harde stenen slijpen ijzer, harde stoten maken wijzer.

Foto door junebednieuwscafe.nl Slijpsteen van Slenaken. Betekenis: Door tegenspoed wordt men wijs.

Harde slagen leren best.

Foto door Daniel Langezaal. Betekenis: Door tegenspoed wordt men wijs

Een naald in een hooiberg zoeken.

Foto door Dominika Roseclay. Betekenis: Iets onmogelijks proberen te doen.

Een vos verliest wel zijn haren, maar niet zijn streken.

Foto door Fieggentrio.blogspot.com. Betekenis: Een slecht mens kun je nooit vertrouwen.

Spreken is zilver, zwijgen is goud.

Foto door Jerzy Górecki. Opmerking: Van oorsprong uit de Arabische cultuur, komt in meerdere talen voor.

Beter één vogel in de hand, dan tien in de lucht.

Foto door istockphoto

Op één been kan men niet lopen.

Foto door tumblr#outlouwpetegsc

Het fortuin lacht hem toe.

Foto door Skitter Photo 12619 Betekenis: Het zit hem erg mee, de toekomst ziet er goed uit.

Een slecht figuur slaan.

Foto door Сергей Гладкий. Betekenis: Een blunder begaan.

Kraaien en duiven vliegen nooit samen.

Foto door onbekend. Betekenis: Soort zoekt soort.

Uit de doppen kijken.

Foto door Artistic Operations.
Betekenis: Goed uit zijn ogen zien. Onder dop moet in eigenlijke zin verstaan worden ooglid, vandaar oog. Vergelijk in het Fries: dop, de oogklep aan de blindkap van een paard.

De koning te rijk zijn.

Foto doorClker-Free-Vector-Images. Betekenis: Zeer in zijn schik, zeer tevreden zijn.Herkomst: Het Euraziatische winterkoninkje, een vogelsoort afkomstig uit Europa, Noord-Afrika en de niet-tropische streken van Azië, en de derde grootste vogelsoort van Europa, wordt soms de sneeuwkoning genoemd omdat hij zelfs midden in de winter een jubelend lied zingt.

Je in je schulp terugtrekken.

Foto door Spenden Welcome. Betekenis: Zich in zichzelf terugtrekken of in ruimtelijk isolement gaan, b.v. door teleurstelling of vernedering (tijdelijk) niet beschikbaar te zijn voor de buitenwereld of om jezelf daartegen te beschermen.

Hij zal nog wel eens van de beer dromen.

Foto door John F. Betekenis: Hij zal nog wel eens aan zijn daden terugdenken en er dan spijt van hebben.

Het wiel opnieuw willen uitvinden.

Foto door nl.wikipedia.org/wiki/wiel. Betekenis: Dwaas omgaan met een probleem dat al een oplossing heeft.

Wisselen in juli regen en zonneschijn, het zal het naaste jaar voor de boeren kermis zijn.

Foto door Johnny McClung

Nog nat achter de oren zijn.

Foto door Engin Akyurt.
Betekenis: Niet veel ervaring hebbend, ‘groentje’, beginneling.

Van een mug een olifant maken.

Afbeelding van pinterest.com. Betekenis: Iets onbeduidends enorm overdrijven.

Hij zal van de bok dromen.

Foto door Maxime Agnelli. Betekenis: Hij zal een behoorlijke reprimande krijgen.

’t Hart zinkt hem in de schoenen.

Foto door lookatme.ru. Betekenis: Alle moed verliezen.

Kop, noch staart hebben.

Foto door nrc.nl. Betekenis: Noch het een, noch het ander, geen steek houden, halfbakken, onzin

In het verkeerde keelgat geschoten.

Foto door Luz Fuertes. Betekenis: Iets op een negatieve manier verkeerd begrijpen, resulterend in ongerechtvaardigde woede tegen iemand anders.

Waar zonneschijn is, verhongert de dokter.

Foto door isnca.org

’t Is een broodetende profeet.

Foto door Kate Remmer. Betekenis: Iemand die waardeloze voorspellingen doet. Ontleend aan de hatelijkheid van Amazia tegen de profeet Amos. “Daarna zei Ama̱zia tegen Amos: ‘Visionair, verdwijn en ga naar het land Juda. Verdien daar je brood en ga daar maar profeteren.’ “ (Amos 7:12)

Een bord voor de kop hebben.

Foto door luxeofzuinig.blogspot. Betekenis: Buitengewoon brutaal zijn; overal maar op in gaan. ( Ontleend aan de veehouderij: een koe die niet in ’t land wil blijven krijgt een plank [ bord ] voor de kop, zodat hij niets kan zien en bang is om in de sloot te geraken.
Iemand voor de gek houden.

Foto door nl.freepik.com. Betekenis: Iemand beetnemen, misleiden.

Iemand iets op de mouw spelden.

Foto door onbekend. Betekenis: Iemand iets wijsmaken, bedriegen.

Appels met peren vergelijken.

Foto door wimmulders.nl. Betekenis: Twee totaal verschillende dingen vergelijken.

Aan het einde van zijn Latijn zijn.

Foto door albawaba.com. Betekenis: Het niet meer weten, niet meer verder kunnen.

Het zal me een worst wezen.

Foto door Yasin Aribuga. Betekenis: Het maakt mij niets uit.

Een duit in het zakje doen.

Foto door pknbierumholwierdekrewerd.nl. Betekenis: Soms kan een periode goed en minder goed momenten omhelzen, bijvoorbeeld materieel voorspoedig maar mentaal rampzalig.

Je neemt me in de maling.

Foto door Dawin Rizzo. Betekenis: Je maakt een grapje.

Dromen zijn bedrog.

Foto door Yohann LC

In niemandsland.

Foto door AlecFavale

De man van je dromen.

Foto door Alexander Hipp. Betekenis:De ideale partner.

De kat uit de boom kijken.

Foto door Tuna

Je moet een gegeven paard niet in de bek kijken.

Foto door Mikael Kristenson.
Betekenis: Je moet geen aanmerkingen maken op iets dat je hebt gekregen.

Beter laat dan nooit.

Christopher Luther

Geen geluk zonder druk. ( Vlaams )

Foto door Ji Pak. Betekenis: Je krijgt geen geluk als je helemaal nergens moeite voor doet.

Paarden die de haver verdienen krijgen hem niet.

Foto door Annika Treial. Betekenis: Verdienste wordt vaak niet beloond.

Wie met tranen gezaaid heeft, kan maaien met gejuich.

Foto door Roberto Bernardi. Betekenis: Wie onder moeilijke omstandigheden een werk begint, heeft kans dat het einde dit werk kroont. ( Bijbelse uitdrukking Psalm 126: 5 “Wie zaaien met tranen, zullen oogsten met gejuich.” )

Het tranendal.

Foto door Mike Bowman. Betekenis: De aarde met al zijn verdriet. ( gesteld tegenover de hemel, het verblijf der gelukzaligen ).

Hij schreide tranen met tuiten.

Foto door Marie Michele. Betekenis: Een groot gebaar van ongemeende droefheid, met grote tranen. ( dus die boven de tuit = vaas uitkomen ).

Zijn brood in tranen eten. ( Tranenbrood eten ).

Foto door Vicky Ng. Betekenis: Eten, terwijl het hart diep bedroefd is. Ontleend aan Psalm 80:5,6 “U geeft hun tranen te eten als brood.”

Met lange tanden eten.

Foto door taal-nl. Betekenis: Het eten niet lekker vinden, er lang over doen

Brood op de plank hebben.

Foto door Jude Infantini. Betekenis: Voldoende inkomen hebben om rond te komen.

Ieder huisje heeft zijn kruisje.

Foto door Luke Stackpoole. Betekenis: in ieder gezin of iedere familie is (ook) narigheid’.

Iemand op stang jagen.

Foto door Luisa Peter. Betekenis: Iemand boos maken. De uitdrukking vindt zijn oorsprong in het paardrijden. Met ‘de stang’, wordt het bit van een paard bedoeld.

Door Peter

Mensenmens, zoon, echtgenoot, vader, opa. Spiritueel, echter niet religieus. Ik hou van golf, wandelen, lezen en de natuur in veel opzichten. Onderzoeker, nieuwsgierig, geen fan van de mainstream media (MSM).

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *