Foto: Wal 172619. Oorsprong: Ten tijde van de Duitse deling, stereotype West-Duitse reactie op kritische vragen over de omstandigheden in hun eigen land om een discussie de kop in te drukken en te insinueren dat de criticus sympathie zou hebben voor de situatie in de DDR. Na de Duitse hereniging werd het gezegde betekenisloos. Schertsend wordt het nog wel eens gebruikt.
Het geweer in het maïsveld gooien.
Foto: quiziet.com. Betekenis: De handdoek in de ring gooien, de helve achter de strijdbijl gooien, de geest geven, zich overgeven, iets opgeven, stoppen met iets te doen, opgeven; vaak gebruikt wanneer dit voorbarig of ongerechtvaardigd is bij het kleinste obstakel. Oorsprong: Als soldaten hun geweren wegdoen, hebben ze geen zin meer om te vechten.
De besprenkelde weken doorbrengen.
Afbeelding: Andreas Grönberg – AI. Betekenis: De huwelijksreis doorbrengen. Oorsprong: De term is waarschijnlijk afgeleid van het Oudhoogduitse filtarazan (“strelen”) en het Middelhoogduitse vlittern (“intiem giechelen, fluisteren en strelen”). Sommige taalkundigen plaatsen de oorsprong van het woord in de stad Neurenberg, waar de bruid werd bespannen en er fripperieën, verguldsel en meelgoud voor het bruidspaar werden gegooid bij het verlaten van de kerk.
Fisimatenten maken.
Foto: hbksaar.de. Betekenis: Ophef maken, stommiteiten uithalen, rotzooien, excuses of lichtzinnige bezwaren maken; in de breedste zin van het woord, alle handelingen die omstandigheden of problemen veroorzaken. Oorsprong: De oorsprong van de uitdrukking is niet zeker. Er bestaan verschillende theorieën. Een ervan gaat terug op de Latijnse officiële taal van de late Middeleeuwen: Visae patentes (geverifieerde documenten) werd een aanfluiting voor buitensporige bureaucratie en werd voor het eerst genoemd in 1499. Andere taalkundigen noemen het Vroeg Nieuwhoogduitse woord fisiment = betekenisloos ornament (op een wapenschild). Het idioom werd ook gebruikt door ouders voor hun jonge dochters als ze een avondje uit gingen met vrienden: “Maak geen fisimenten!” Zo wordt de volgende folk-ethymologische verklaring gegeven: Toen Duitsland aan het begin van de 19e eeuw grotendeels onder Franse bezetting stond, probeerden Franse soldaten herhaaldelijk Duitse meisjes naar hun kamp te lokken om de tijd te doden, bijvoorbeeld met de uitnodiging: “Visitez ma tente” (bezoek mijn tent) of ‘Voici ma tente’ (zie daar mijn tent). Dus als er een avondje uit was gepland, kregen de jonge vrouwen een “maak geen fisi ma tenten” om mee te nemen. De populaire etymologie verklaart het ook als een excuus dat wordt gebruikt door late passanten wanneer ze worden gecontroleerd door de Franse militaire politie: “Je viens de visiter ma tante” (Ik heb net mijn tante bezocht). populaire etymologie verklaart het ook als een excuus dat wordt gebruikt door late passanten wanneer ze worden gecontroleerd door de Franse militaire politie: “Je viens de visiter ma tante” (Ik heb net mijn tante bezocht).
Nek- en beenbreuk!
Foto: brigitte.de. Betekenis: Hopelijk overkomt je niets! Oorsprong: Corruptie van het Jiddische hatslokhe un brokhe, wat “geluk en zegen” betekent.
Iemand had de rode haan op het dak.
Foto: tumblr. Betekenis: Iemands huis stond in brand. Oorsprong: De laaiende vlammen doen denken aan de rode kam van een haan.
De haren in de soep zoeken of vinden.
Tekening door Christal Koch
Grutten in het hoofd hebben.
Afbeelding: Peter van Geest – AI. Betekenis: (gezond) verstand hebben, intelligent zijn. Oorsprong: Het woord kritz (D), gebruikt in de 16e eeuw, betekende intelligentie.
De split maken.
Afbeelding: Peter van Geest – AI. Betekenis: Instorten, het loodje leggen, naar de knoppen gaan, sterven. Oorsprong: Als de poten van een stoel naar buiten buigen alsof hij in een spagaat staat, biedt hij geen steun meer.
De goede God een goed mens laten zijn.
Foto: Mr. Clean . Betekenis: Zich ergens weinig van aantrekken of iets zonder zorgen op zijn beloop laten wanneer ingrijpen vereist is.
Iets op de goudschaal leggen.
Foto: tenderteam. Betekenis: Iets (vooral woorden) heel precies of te precies nemen, iets te serieus nemen. Oorsprong: De gouden weegschaal was een van de nauwkeurigste meetinstrumenten, zelfs voor de kleinste hoeveelheden.
Geweer aan de voet staan.
Afbeelding: Peter van Geest – AI. Betekenis: Paraat staan, klaar zijn om op elk moment in actie te komen. Oorsprong: Uit de commandotaal van het leger.
Geen schraag hebben.
Foto: huntingad.com. Betekenis: Er geen zin in hebben.
Voor welvaart of verval.
Afbeelding: Peter van Geest – AI. Betekenis: Ten goede of ten kwade. Oorsprong: Uit de Nederduitse rechtstaal van de Middeleeuwen.
Betekenis: Het rustiger aan doen; minder hard werken.
Foto: Andreas Lischka. Betekenis: Het rustiger aan doen; minder hard werken.
Iemands gal loopt over.
Afbeelding: Iffany – AI. Betekenis: Iemand wordt boos. Oorsprong: Als iemand opgewonden is, verhoogt de lever zijn galproductie.
Dat kan met recht gezegd worden.
Foto: suederelbe24.be. Betekenis: Dat kan met recht gezegd worden. Oorsprong: Een al in de Middeleeuwen bekende Duitse tweelingformule die het woord Recht (recht, rede) versterkt. Fug, dat vandaag de dag alleen nog in deze uitdrukking voorkomt, los van het tegenovergestelde “Unfug” (onzin, kattenkwaad, streken uithalen, duivelskunsten, apenstreken), betekent gepastheid of gepastheid.
Koude voeten krijgen.
Foto: broavloerisolatie. Betekenis: Lang wachten, aarzelen, bang worden, een plan opgeven. Oorsprong: Als je lang of tevergeefs wacht, krijg je vaak koude voeten.
Het werk heeft vruchten afgeworpen.
Foto: Peggy Choucair
Vogel, eet of sterf.
Foto: Angelika. Betekenis: Je hebt geen keuze, er is geen alternatief. ebt geen keuze, er is geen alternatief. Oorsprong: Gaat terug op vogels die in kooien worden gehouden en die gedwongen worden het hun aangeboden voedsel op te eten om uithongering te voorkomen.
Vrede, vreugde, pannenkoeken.
Afbeelding: Peter van Geest – AI. Betekenis: Een oppervlakkig intacte en vreedzame, overdreven harmonieuze situatie waarin problemen over het hoofd worden gezien. Oorsprong: De oorsprong van deze uitdrukking is niet duidelijk. Zelfs na het uitschrijven van een prijsvraag kon het Genootschap voor de Duitse Taal (GfdS) geen verifieerbare verklaring vinden. Een van de oudste schriftelijke verwijzingen is te vinden in het satirische tijdschrift Eulenspiegel van juni 1959, in de rubriek Die Theatereule. Hierin geeft scenarioschrijver, satiricus en criticus Carl Andrießen een ironische en denigrerende kritiek op Gustav von Wangenheims studentenkomedie, die hij eindigt met de zin: “Uiteindelijk, zoals het hoort, vrede, vreugde, pannenkoeken en applaus.” Vrede, vreugde, pannenkoeken beleefde een revival in 1989 toen het door Dr. Motte werd uitgeroepen tot motto voor de eerste Love Parade, wat aanvankelijk vooral nodig was om de parade tot politieke demonstratie te kunnen uitroepen. “Vrede” stond voor ontwapening, ‘vreugde’ voor muziek als middel voor internationaal begrip en ‘pannenkoeken’ voor een eerlijke verdeling van voedsel.
In Fraktur praten.
Foto: freefontsvault.com. Betekenis: Ondubbelzinnig spreken, een onaangename mening uiten zonder opsmuk, in duidelijke, precieze bewoordingen spreken, zonder om de hete brij heen te draaien en zonder eufemismen te gebruiken, direct en bot zijn mening geven. Oorsprong: Het idioom is waarschijnlijk gebaseerd op het feit dat Duitse, maar geen anderstalige teksten in Fraktur werden geschreven, zodat de betekenis “zijn mening duidelijk en ondubbelzinnig uiten” waarschijnlijk een onderscheid was van “in een vreemde taal spreken”. De vorm van het lettertype (Fraktur = gebroken en hoekig; Latijns alfabet = rond) kan echter ook een rol hebben gespeeld, waarbij het hoekige lettertype werd gelijkgesteld aan een ruwe toon.
Een vlo in iemands oor stoppen.
Afbeelding: Peter van Geest – AI. Betekenis: Ervoor zorgen dat iemand langdurige onrust ervaart met een boodschap of een idee.
Pluis in het hoofd hebben.
Foto: Bobby Crim. Betekenis: Gekke ideeën, onrealitische plannen hebben. Oorsprong: Pluis ( Flusen = Duits ) is rondvliegende wolvlokken of vezels van de katoenplant. De onrealistische plannen van meestal jonge mensen worden beschouwd als hoog en onvast vliegend als pluisjes in de wind.
Een fles.
OpenClipart-Vectors. Betekenis: Nutteloze collega, medewerker of teamlid. Oorsprong: Letterlijk ontleend aan het Italiaanse woord fiasco = fles. Een fles werd om de nek van zangers en acteurs gehangen als spot na mislukte optredens.
In de vetpot stappen.
Afbeelding: Peter van Geest – AI. Betekenis: Een blunder begaan, een misstap maken, zichzelf in verlegenheid brengen, per ongeluk iets gênants doen. Oorsprong: In boerderijen stond er vroeger een vetbeker tussen de deur en de kachel, die werd gebruikt om natte laarzen in te vetten. Je moest er niet per ongeluk in stappen.
Bij het raam weg zijn.
Foto: evangelinar. Betekenis: Irrelevant zijn geworden, niets meer te zeggen hebben. Oorsprong: Voordat de televisie werd uitgevonden, toonden heersers zich aan het volk vanuit een open raam. “Weg uit het raam” betekent daarom niet langer in de schijnwerpers staan of macht hebben.
Iemands huiden stromen weg.
Afbeelding: Peter van Geest – AI. Betekenis: Iemand kan de situatie niet meer aan. Oorsprong: Van de bonthandelaar die zijn gelooide huiden in stromend water spoelde.
Zijn vlag naar de wind draaien.
Afbeelding: Peter van Geest – AI. Betekenis: Zich opportunistisch gedragen. Oorsprong: Uit de taal van de windmolens, waar de wieken altijd in de wind werden geplaatst om een zo groot mogelijk effect te bereiken.
We hebben het einde van de vlaggenmast nog niet bereikt.
Foto: fotocommunity. Betekenis: We hebben het einde van de lijn nog niet bereikt (vaak met de impliciete waarschuwing dat er nog veel meer inspanning nodig is). Oorsprong: Afgeleid van de vlaggenceremonie.
Een grijze eminentie.
Afbeelding:Peter van Geest – AI. Betekenis: Iemand die op de achtergrong aan de touwtjes trekt.
Er zit iets in de emmer.
Foto: brittywing. Betekenis: Er is iets kapot, fout gegaan, verknoeid. Herkomst: Er is iets in de prullenbak beland ( ook in figuurlijke zin ).
Iets in iemands register schrijven.
Foto door StartupStockPhotos. Betekenis: Iemand een krachtig advies geven, iemand iets ter harte laten nemen.
Zeemansgaren spinnen.
Foto door fotocommunity.de. Betekenis: een garen spinnen; om fantastische, fictieve of onwaargebeurde verhalen te vertellen. Herkomst: Uit de zeemanstaal, waarbij grillige verhalen verteld werden tijdens de reparatiewerkzaamheden aan het net.
Wie in een zilveren bed slaapt, heeft gouden dromen.
Foto door naders.com
Sneeuw van gisteren.
Foto door Alina Kebkal. Betekenis: Oud nieuws
Van de haak af zijn.
Foto door Rob Duin. Oorsprong: De term komt uit de wielersport, waarbij een uitgeputte motorracer het contact verliest met de afstandsrol van de voorligger.
Van onderaf naar de radijsjes kijken.
Foto door naturfotografen-forum.de.Betekenis: Dood en begraven zijn.
Zichzelf iets achter de oren schrijven.
Foto door youtube.com. Betekenis: Iets belangrijks heel goed te onthouden.
Als een os voor de staldeur staan.
Foto door geocaching.com. Betekenis: Stomverbaasd zijn, niet kunnen reageren, geen idee hebben hoe het verder moet
De keuze tussen pest en cholera.
Foto door Pablo Garcia Saldaña
Krijt eten.
Foto door pinterest.com. Betekenis: Vrede veinzen in strijd met de eigen intentie of houding. Dit idioom is waarschijnlijk afkomstig uit het sprookje De wolf en de zeven jonge geiten waarin de wolf krijt eet om zijn stem te verzachten die op moedergeit lijkt, zodat de geitjes hem binnenlaten en hij ze kan opslokken.
Was mijn vacht, maar maak me niet nat!
Foto door fotocommunity.de Betekenis: De houding van mensen die het algemene idee leuk vinden (of doen alsof ze het leuk vinden) maar de onaangename gevolgen niet willen dragen.
Een luis liep over iemands lever.
Foto door fotocommunity.de. Betekenis: Iemand is zonder aanwijsbare reden in een slecht humeur.
Door Peter
Mensenmens, zoon, echtgenoot, vader, opa.
Spiritueel, echter niet religieus.
Ik hou van golf, wandelen, lezen en de natuur in veel opzichten.
Onderzoeker, nieuwsgierig, geen fan van de mainstream media (MSM).
